Logopedia

Logopeda zajmuje się kształtowaniem mowy, prowadzi profilaktykę logopedyczną czyli zapobiega powstawaniu wad wymowy oraz prowadzi terapię logopedyczną mającą na celu usprawnienie komunikacji przez stopniowe usuwanie wad wymowy i innych zakłóceń procesu porozumiewania się.

W pierwszym jej etapie przeprowadzona jest diagnoza logopedyczna, która obejmuje:

• Wywiad z pacjentem lub rodzicem/opiekunem pacjenta
• Badanie prozodii mowy i emisji głosu w trakcie spontanicznej rozmowy
• Ustalenie wadliwie artykułowanych głosek z wykorzystaniem „Testu do badania mowy”
• Ocenę budowy i sprawności narządów artykulacyjnych: języka, warg, podniebienia, wędzidełka języka i warg
• Wykrycie parafunkcji i dysfunkcji w obszarze orofacjanym
• Sprawdzenie kinestezji artykulacyjnej, praksji oralnej
• Orientacyjne badanie słuchu, pamięci słuchowej, słuchu fonematycznego
• Obserwację w zakresie dużej i małej motoryki
• Badanie lateralizacji

Ważnym aspektem diagnozy logopedycznej jest również:

• Ocena czynności prymarnych względem mowy (tj. oddychania, przyjmowania pokarmów)
• Uwzględnienie pozycji spoczynkowej języka, warg, żuchwy.

Wiele, (aż 81% ) zaburzeń artykulacyjnych współistnieje z wadami zgryzu. Często ta sama przyczyna powoduje zarówno wadę wymowy, jak i wadę zgryzu. Należą do nich:

• skrócone wędzidełka języka i warg,
• przerost migdałków podniebiennych oraz gardłowego,
• brak lub ograniczenie drożności jamy nosowej w skutek polipów, skrzywionej przegrody nosa, stanów zapalnych błony śluzowej nosa
• nieprawidłowy przebieg czynności pokarmowych (odgryzania, gryzienia, żucia, połykania), nieprawidłowy tor oddychania,
• wadliwa pozycja spoczynkowa języka, warg czy żuchwy,
• parafunkcje (takie jak np. ssanie palca, obgryzanie paznokci, ołówka…).

W przypadku terapii wad wymowy współistniejących z wadami zgryzu konieczna jest równoległa diagnoza i leczenie ortodontyczne. Profilaktyka logopedyczna przyczynia się do skrócenia czasu leczenia oraz zapobiegania nawrotom.

Istotnym elementem terapii logopedycznej jest przywrócenie równowagi mięśniowej w obrębie jamy ustnej oraz eliminacja szkodliwych nawyków tj. oddychanie przez usta, hipotonia mięśnia okrężnego ust, nieprawidłowa wymowa głosek dentalizowanych, tłoczenie języka między zęby podczas połykania.

Terapia logopedyczna może towarzyszyć leczeniu ortodontycznemu lub je poprzedzać jak w sytuacji kiedy pacjent jest jeszcze zbyt młody na podjęcie leczenia ortodontycznego, ale można już podjąć profilaktykę logopedyczną.

Leczenie logopedyczne, musi być kontynuowane w warunkach domowych. W związku z tym logopeda przeprowadza szczegółową edukację rodzica lub pacjenta, który wykonuje ćwiczenia samodzielnie w domu. Systematyczność wykonywanych ćwiczeń przekłada się bezpośrednio na efekty leczenia.